Drip Irrigation System: Maximum use of water | Government Schemes for Drip Irrigation
 |
| Drip Irrigation System |
ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિ (Drip Irrigation system) : પાણીનો મહત્તમ ઉપયોગ ટપક સિંચાઈ માટે સરકારશ્રીની યોજનાઓ
ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિ (Drip Irrigation system) :
ભારતમાં વિવિધ રાજ્યોમાં દરેક ખેડૂતો તેમજ સરકાર ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિ (Drip Irrigation system) પર ખુબજ ભાર મુકવામાં આવ્યો છે. ભૂગર્ભ જળનું ખુબ ઝડપથી ઘટતું પ્રમાણ પણ ખુબ ચિંતાનો વિષય છે. તેથી જો ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિ (Drip Irrigation system) પિયત સિસ્ટમ અપનાવવામાં આવે તો ખુબજ મોટો ફાયદો થાય. તો આજના આ આર્ટીકલમાં આપણે ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિ (Drip Irrigation system) વિશે વિસ્તૃત જાણકારી મેળવીશું.
ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિ (Drip Irrigation system) :
ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિ (Drip Irrigation system) ની યોજનાકીય આકૃતિ :
ટપક સિંચાઈ અથવા 'ટપક સિંચાઈ' (ટપક સિંચાઈ અથવા ટ્રીકલ સિંચાઈ અથવા સૂક્ષ્મ સિંચાઈ અથવા સ્થાનિક સિંચાઈ), એ સિંચાઈની એક ખાસ પદ્ધતિ છે જે પાણી અને ખાતરોની બચત કરે છે. ટપક સિંચાઈ અથવા 'ટપક સિંચાઈ' (ટપક સિંચાઈ અથવા ટ્રીકલ સિંચાઈ અથવા સૂક્ષ્મ સિંચાઈ અથવા સ્થાનિક સિંચાઈ), એ સિંચાઈની એક ખાસ પદ્ધતિ છે જે પાણી અને ખાતરોની બચત કરે છે. આ પદ્ધતિમાં છોડના મૂળ પર ટીપું-ટીપું પાણી નાખવામાં આવે છે. પાકને મુખ્ય હરોળ, ઉપ હરોળ તથા પાર્શ્વ હરોળના તંત્રને તેની લંબાઈઓના અંતરાલ સાથે ઉત્સર્જન બિંદુનો ઉપયોગ કરીને પિયત કરે છે. પ્રત્યેક ડ્રીપર/ઉત્સર્જક, મુખ દ્વાર પુરવઠા દ્વારા, પાણી તેમજ પોષક તત્વો તથા પાકની વૃદ્ધિ માટે આવશ્યક પદાર્થોની એક સમાન નિર્ધારિત માત્રાને વિધિપૂર્વક નિયંત્રિત કરીને, સીધી છોડના મૂળ સુધી પહુંચાડે છે. આ કાર્ય માટે, વાલ્વ, પાઇપ, ટ્યુબ અને ઉત્સર્જકોનું નેટવર્ક સ્થાપિત કરવું પડશે. તેને 'ટપક સિંચાઈ' અથવા 'ડ્રોપ-ડ્રોપ સિંચાઈ' પણ કહેવામાં આવે છે.
ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિ (Drip Irrigation system) માં ડ્રિપ અથવા ડ્રોપ-ડ્રોપ સિંચાઈ એ એક સિંચાઈ પદ્ધતિ છે જેમાં પાણીને ઓછી માત્રામાં, ટૂંકા અંતરાલમાં, પ્લાસ્ટિકની નળીઓ દ્વારા સીધા છોડના મૂળ સુધી પહોંચાડવામાં આવે છે. ટપક સિંચાઈ એ ઓછા દબાણ અને નિયંત્રણ સાથે તેમની જરૂરિયાત મુજબ પાકના મૂળમાં સીધા જ પાણીનો ઉપયોગ છે. ફર્ટિગેશન એ ટપક સિંચાઈ દ્વારા છોડને ખાતર સપ્લાય કરવાની પ્રક્રિયા છે, જે પોષક તત્ત્વોના લીચિંગ અને બાષ્પીભવનના નુકસાનને અટકાવીને યોગ્ય સમયે પાકને યોગ્ય પોષણ પૂરું પાડે છે. પરંપરાગત સપાટીની સિંચાઈ પાણીનો કાર્યક્ષમ ઉપયોગ કરી શકતી નથી કારણ કે છોડને ઉપલબ્ધ હોવું જોઈએ તેમાંથી મોટા ભાગનું પાણી જમીનમાં જાય છે અથવા બાષ્પીભવન દ્વારા વેડફાઈ જાય છે. તેથી, ઉપલબ્ધ પાણીનો યોગ્ય અને સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરવા માટે, આવી સિંચાઈ પદ્ધતિ જરૂરી છે, જેના દ્વારા પાણીનું લીકેજ ઓછું થાય અને છોડને મહત્તમ પાણી મળી રહે.
ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિથી પાણી અને પોષક તત્વ ઉત્સર્જક દ્વારા, છોડના મૂળ ભાગથી નીકળીને ગુરુત્વાકર્ષણ અને કોશિકાના સંયુક્ત બળના માધ્યમથી માટીમાં જાય છે. આ રીતે, છોડમાં ભેજ અને પોષક તત્વોની ઉણપને તુરંત જ પુનઃ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે, એ સુનિશ્ચિત કરીને કે છોડમાં પાણીની ઉણપ નહીં થાય, આમ, ગુણવત્તા, તેની મહત્તમ વૃદ્ધિની ક્ષમતા અને ઉચ્ચ ઉપજને વધારી શકાય છે.
આધિનિક મોડલ ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિની ડીઝાઇન : ટપક સિંચાઈ આજના સમયની માંગ છે, કારણ કે પ્રકૃતિ તરફથી માનવ જાતિને ભેંટ સ્વરૂપે મળેલ જળ સ્ત્રોત અસીમિત અને મફતમાં ઉપલબ્ધ નથી. વિશ્વ જળ સંસધાનોમાં ખૂબ જ તીવ્ર ગતિએ વિકાસ થઇ રહ્યો છે.
⇛ Also read : 👉 ટપક સિંચાઈ પધ્ધતિ વિશે જાણીએ👉 અટલ ભૂજલ યોજના વિશે જાણીએ 👉 ભારતમાં પ્રથમ CNG ટ્રેક્ટર લોન્ચ👉 પાન કાર્ડને આધાર કાર્ડ સાથે લિંક જાતેજ લીંક કરો.👉 3-માર્ચ:વિશ્વ વન્યજીવ દિવસ વિશે જાણીએ 👉 જાણો...નેનો યુરિયા ખાતર શું છે ?👉 ઉનાળુ તલની વૈજ્ઞાનિક ખેતી.👉 ઉનાળુ બાજરીની વૈજ્ઞાનિક ખેતી.👉 ડ્રેગન ફ્રૂટની વૈજ્ઞાનિક ખેતી વિશે સંપૂર્ણ માહિતી.
ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિ(Drip Irrigation system)ની મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ શું છે? :
1- ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિથી પાકની ઉપજમાં 150 ટકા સુધીની વૃદ્ધિ કરી શકાય છે. આ રીતે બચાવેલા પાણીથી વધુ જમીનને પિયત આપી શકાય છે.
2- ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિનો ઉપયોગ શ્રમ અને સમયનો ખર્ચ પણ ઘટાડે છે.[1]
3- રુટ ઝોનમાં પાણી હંમેશા પૂરતી માત્રામાં રહે છે.
4- જમીનમાં હવા અને પાણીની યોગ્ય ક્ષમતાને કારણે પાકનો વિકાસ ઝડપી અને એકસમાન થાય છે.
5- પાકને દરરોજ અથવા વૈકલ્પિક દિવસે પાણી આપવામાં આવે છે.
6- પાણી ખૂબ ધીમેથી આપવામાં આવે છે.
7- ખાતર અને રસાયણિક પદાર્થો લઘુ સિંચાઈ પ્રણાલીના માધ્યમથી આપવાથી ખાતરના ઉપયોગની ક્ષમતા 30 ટકા વધી જાય છે તેમજ ખાતર, આંતર સંવર્ધન અને મજૂરીનું મૂલ્ય ઘટી જાય છે.
8- પાક સતત સ્વસ્થ રીતે વધે છે અને ઝડપથી પાકે છે, તેમજ પાક જલ્દી પરિપક્વ થવાને કારણે રોકાણનું ઉચ્ચ અને ઝડપી વળતર પ્રાપ્ત થાય છે.
9- ટપક સિંચાઈથી બિન-ઉપજાઉ ક્ષેત્ર, ખારાશવાળી, રેતાળ અને પહાડી જમીનને પણ ઉપજાઉ ખેતી હેઠળ લાવી શકાય છે.
⇛ Also read : 👉 હવે આવી ગયુ છે... CNG ટ્રેક્ટર જાણો...
આગામી સમયમાં વરસાદ આધારિત ફળોનું ઉત્પાદન ખૂબ જ મુશ્કેલ બની રહ્યું છે. ખાતરોની દિન પ્રતિદિન વધતી કિંમતો અને કડક પર્યાવરણીય નિયમો પાણી અને ખાતરના કાર્યક્ષમ ઉપયોગ તરફ ઈશારો કરી રહ્યા છે. આથી ખેડૂતો પાસે ફર્ટિગેશન જ એકમાત્ર વિકલ્પ બચ્યો છે. ટપક સિંચાઈ સાથે સંપૂર્ણ દ્રાવ્ય ખાતરોના ઉપયોગથી ઉત્પાદનમાં અનેક ગણો વધારો થયો છે પરંતુ ખાતર સામાન્ય રીતે પરંપરાગત ખાતરો કરતાં 10 ગણા વધુ મોંઘા હોય છે. આ સિવાય સરકારે સંપૂર્ણપણે દ્રાવ્ય ખાતરો પર પણ કોઈ સબસિડી આપી નથી. તેથી જ સરકારે એવી વ્યૂહરચના તૈયાર કરવી જોઈએ કે જેથી આ ખાતર ખેડૂતોને સસ્તા ભાવે ઉપલબ્ધ કરાવી શકાય અને ખેડૂતો નવી ટેકનિક અપનાવે તે માટે વિવિધ સ્થળોએ જાગૃતિ શિબિરોનું આયોજન કરવું જોઈએ. આ ઉપરાંત ફર્ટિગેશનનું મહત્વ પણ દિવસેને દિવસે વધી રહ્યું છે, જેને વિવિધ ફળોના છોડ પ્રમાણે પ્રમાણિત કરવાની જરૂર છે.
ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિ(Drip Irrigation system) ના ફાયદા :
1. ઉત્પાદકતા અને ગુણવત્તા: ટપક સિંચાઈમાં, વૃક્ષો અને છોડને દરરોજ જરૂરી માત્રામાં પાણી મળે છે. તે તેમને તણાવ નથી કરતું. પરિણામે પાકની વૃદ્ધિ અને ઉત્પાદન બંને વધે છે. ટપક સિંચાઈ દ્વારા ફળો, શાકભાજી અને અન્ય પાકોના ઉત્પાદનમાં 20% થી 50% વધારો શક્ય છે.
2. પાણી: ટપક સિંચાઈ દ્વારા સિંચાઈના 30 થી 60 ટકા પાણીની બચત થાય છે.
3. જમીન: ખાબકેલી, ક્ષારયુક્ત, સૂકી ખેતીવાળી બંજર જમીન, પાણીના ઓછા પ્રવાહવાળી જમીન અને ઓછા વરસાદની આલ્કલાઇન જમીન અને દરિયા કિનારાની જમીનનો પણ ખેતી માટે ઉપયોગ કરી શકાય છે.
4. રાસાયણિક ખાતરો: પોષક તત્ત્વો ફળદ્રુપતા દ્વારા સીધા જ છોડના મૂળ સુધી સમાન જથ્થામાં પહોંચાડવામાં આવે છે, જેના કારણે છોડ પોષક તત્વોનો યોગ્ય ઉપયોગ કરી શકે છે અને ઉપયોગમાં લેવાતા ખાતરોને કારણે થતા વિવિધ નુકસાનમાં ઘટાડો થાય છે, જેના કારણે ઉપજ વધે છે. આ પદ્ધતિથી 30 થી 45 ટકા રાસાયણિક ખાતરની બચત કરી શકાય છે.
5. નીંદણ: ટપક સિંચાઈમાં, પાકના મૂળમાં સીધું પાણી આપવામાં આવે છે. આસપાસની જમીન શુષ્ક હોવાને કારણે બિનજરૂરી નીંદણનો વિકાસ થતો નથી. જેના કારણે જમીનના તમામ પોષક તત્વો પાકને જ મળી રહે છે.
6. પાકમાં જીવાતો અને રોગોની અસર: ટપક/ઈનલાઈન પદ્ધતિથી વૃક્ષો અને છોડનો તંદુરસ્ત વિકાસ થાય છે. જેમાં જીવાતો અને રોગો સામે લડવાની ક્ષમતા વધુ હોય છે. જંતુનાશકો પર થતા ખર્ચમાં પણ ઘટાડો થયો છે.
7. ટપક સિંચાઈમાં ખર્ચ અને કાર્યક્ષમતા: નીંદણ, ખોદવું, કાપણી વગેરે ટપક/ઈનલાઈન ઈરીગેશન પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને વધુ સારી રીતે કરી શકાય છે, મૂળ વિસ્તાર સિવાય બાકીનો વિસ્તાર સૂકો રહે છે.શ્રમ, સમય અને પૈસા ત્રણેય સાચવવામાં આવે છે.
ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિ(Drip Irrigation system) ના મુખ્ય ભાગો :
ટપક પ્લાન્ટના મુખ્ય ભાગો નીચે મુજબ છે...
1- હેડર એસેમ્બલી(Header Assembly)
2- ફિલ્ટર્સ(Filters) - હાઇડ્રોસાયક્લોન, રેતી અને સ્ક્રીન ફિલ્ટર્સ
3- રસાયણો અને ખાતર(Chemicals and fertilizer) - વેન્ચુરી, ખાતર ટાંકી
4- મેઈનલાઈન(Mainline)
5- સબમેન લાઇન
6- વાલ્વ(valve)
7- લેટરલ લાઇન(Lateral Line) અથવા પોલીટ્યુબ
8- ઉત્સર્જક(Emitters) - ઓનલાઈન/ઈનલાઈન/મીની સ્પ્રિંકલર/જેટ્સ
હેડર એસેમ્બલી(Header Assembly) : હેડર એસેમ્બલી એટલે બાયપાસ, નોન રીટર્ન વાલ્વ, એર રીલીઝ વાલ્વ વગેરે. બાયપાસ એસેમ્બલીનો ઉપયોગ ટપક સિંચાઈના દબાણ અને ઝડપને નિયંત્રિત કરવા માટે થાય છે.
ફિલ્ટર્સ(Filters) :
પાણીમાં હાજર માટીના કણો, કચરો, શેવાળ (શેવાળ) વગેરેને કારણે ડ્રિપર ભરાઈ જવાની સંભાવના છે. આ પ્રક્રિયામાં સ્ક્રીન ફિલ્ટર, સેન્ડ ફિલ્ટર, રેતી વિભાજક, સેટલિંગ ટાંકી વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. જો પાણીમાં રેતી કે કાદવ હોય તો હાઈડ્રોસાયક્લોન ફિલ્ટરનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. જો પાણીમાં શેવાળ (શેવાળ), છોડના પાંદડા, લાકડું વગેરે માઇક્રોબાયોલોજીકલ કચરો હોય તો રેતીનું ફિલ્ટર આપવું જરૂરી છે. જો પાણી સંપૂર્ણપણે સાફ દેખાતું હોય તો પણ સિંચાઈ પ્રણાલીમાં ઓછામાં ઓછા સ્ક્રીન ફિલ્ટરનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
રેતી ફિલ્ટર :
સેન્ડ ફિલ્ટરનું ઢાંકણું ખોલીને બેકવોશ શરૂ કર્યા પછી, ફિલ્ટરની અંદરની રેતીને હાથથી તોડી નાખવી જોઈએ. ફિલ્ટરમાંથી આવતા પાણીને ઢાંકણમાંથી બહાર નીકળવા દો. હાથથી રેતી સાફ કરતી વખતે અંદરના કાળા રંગના ફિલ્ટર તત્વોને દબાણ ન કરવું જોઈએ. જેના કારણે સ્ક્રીન ફિલ્ટરમાં રેતી જવાની સંભાવના છે. આ દરમિયાન બાયપાસ વાલ્વમાંથી પાણીનો પ્રવાહ બહાર આવ્યો ન હતો. રેતી ફિલ્ટરનો અડધો ભાગ રેતીનો હોવો જોઈએ. જ્યારે રેતીનું પ્રમાણ ઓછું હોય, ત્યારે તે નવા રેતી ફિલ્ટર પર ચિહ્નિત થયેલ લેબલ (ચિહ્ન) સુધી ભરવું જોઈએ. સેન્ડ ફિલ્ટરની રેતી એ નદી-નાળાની રેતી નથી, પરંતુ ચોક્કસ પદ્ધતિથી બનાવેલી ચોક્કસ માપની પોઈન્ટેડ રેતી છે. આ રેતીમાંથી પાણી વહી જતાં કચરો રેતીમાં ફસાઈ જાય છે. આ પ્રક્રિયા સામાન્ય રેતી સાથે થતી નથી. એટલા માટે રેતી ફિલ્ટરમાં ક્યારેય નદીની રેતીનો ઉપયોગ કરશો નહીં.
સ્ક્રીન ફિલ્ટર :
રેતી ફિલ્ટર દ્વારા ફિલ્ટર ન કરાયેલા બારીક કણો સ્ક્રીન ફિલ્ટરની જાળીમાં અટવાઇ જાય છે. ધીમે ધીમે આ કચરો જાળી પર એક સ્તર બનાવે છે. આનાથી નેટના કામમાં અવરોધ ઊભો થાય છે.જાળી સાફ કરતાં પહેલાં બંને બાજુની રબરની સીલ દૂર કરવી જોઈએ, સફાઈ કર્યા પછી તેને ફરીથી નેટ પર બરાબર ફીટ કરવી જોઈએ. નહિંતર, પાણીના દબાણથી ફિલ્ટર વિનાનું પાણી આગળ જઈ શકે છે.
રસાયણો અને ખાતરો :
રાસાયણિક ખાતરોનો ઉપયોગ ટપક સિંચાઈ દ્વારા વેન્ચુરી, ખાતરની ટાંકી અને ખાતર પંપ દ્વારા કરી શકાય છે.
વેન્ચુરી: તે એક ઉપકરણ છે જે દબાણના તફાવત પર કાર્ય કરે છે. રાસાયણિક પ્રક્રિયા સમયે તેના દ્વારા ખાતર અને રસાયણો યોગ્ય રીતે આપી શકાય છે. આ પદ્ધતિથી, પ્રવાહીને વાજબી ઝડપે પાણીમાં રેડી શકાય છે. તેના દ્વારા 60 થી 70 લીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે ખાતર આપી શકાય છે.
ખાતરની ટાંકી: આ ટાંકીમાં પ્રવાહી ખાતર ભરવાથી, દબાણ નિયંત્રણ દ્વારા રાસાયણિક પ્રવાહી અને ખાતર છોડની અંદર તરત જ છોડી શકાય છે.
મુખ્ય લાઇન :
તેનો ઉપયોગ પંપથી સબ-મેઈન સુધી પાણી પહોંચાડવા માટે થાય છે. કુવાના પાણીને મેઈનલાઈનની મદદથી સબમેઈન સુધી પહોંચાડવામાં આવે છે. PVC/HDPE પાઇપનો ઉપયોગ મેઇનલાઇનમાં થાય છે.
સબમેન :
મુખ્ય લાઇનનું પાણી સબમેઇન દ્વારા છેડા સુધી પહોંચાડવામાં આવે છે. P-V-C/H-D-P-E પાઇપ સબમેન માટે વપરાય છે. સબમેનને ઓછામાં ઓછા દોઢથી બે ફૂટની ઊંડાઈએ ભૂગર્ભમાં મૂકવામાં આવે છે. દબાણ અને પ્રવાહ દરને નિયંત્રિત કરવા માટે સબમેનની શરૂઆતમાં કંટ્રોલ વાલ્વ અને અંતમાં ફ્લશ વાલ્વ જોડાયેલ છે.
વાલ્વ :
પાણીના પ્રવાહ અને દબાણને નિયંત્રિત કરવા માટે, પેટા-મુખ્યની સામે વાલ્વ મૂકવામાં આવે છે. સબ-મેનની શરૂઆતમાં એર રીલીઝ અને વેક્યુમ રીલીઝ વાલ્વ ઇન્સ્ટોલ કરવું જરૂરી છે. નહિંતર, પંપ બંધ કર્યા પછી, માટીના કણો હવા સાથે ખેંચાઈ જવાને કારણે ડ્રિપરના છિદ્રો ભરાઈ શકે છે.
લેટરલ અથવા પોલી ટ્યુબ :
સબમેનનું પાણી પોલીટ્યુબ દ્વારા સમગ્ર ખેતરમાં વિતરણ કરવામાં આવે છે. દરેક છોડની નજીક પોલિટ્યુબની ટોચ પર જરૂર મુજબ ડ્રિપર મૂકવામાં આવે છે. લેટરલ L-L-D-P-E- માંથી બનાવવામાં આવે છે.
એમીટર/ડ્રિપર :
ઉત્સર્જક અથવા ડ્રિપર આ ટપક સિંચાઈનો મુખ્ય ભાગ છે. કલાકદીઠ પ્રવાહ અને ઓનલાઈન/ઈનલાઈન ડ્રિપર્સની સંખ્યા પાકની મહત્તમ પાણીની જરૂરિયાત અનુસાર નક્કી કરવામાં આવે છે. અસમાન જમીન પર દબાણ વળતર આપતા ડ્રિપર્સ ઇન્સ્ટોલ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
મિની સ્પ્રિંકલર્સ/જેટ્સ: આને એક્સ્ટેંશન ટ્યુબની મદદથી પોલિટ્યુબની ટોચ પર માઉન્ટ કરી શકાય છે.
ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિ(Drip Irrigation system) માં મુશ્કેલીઓ અને નિવારણ :
મુશ્કેલી–૧: પંપ પૂરા દબાણથી પાણી ખેંચતો નથી અથવા તો સાવ ખેંચતો જ નથી. આ મુશ્કેલીને ટાળવા માટે નીચે પૈકીના એક અથવા વધુ ઉપાયો અજમાવવા જોઈએ.
- સક્ષન લાઈન મર્યાદા કરતા વધુ હોય તો પંપને પાણીની સપાટી નજીક લઈ જવો.
- સક્ષન પાઈપ તથા તેના જોડાણોમાં કયાંય લીકેજ હોય તો હવા ચુસ્ત રીતે બંધ કરો.
- ફુટ વાલ્વનો ફલેપ વાલ જો મુકત રીતે પુરો ખુલતો ન હોય તો રીપેર કરાવો.
- પંપ ગ્લેન્ડ (પંપની દોરી)માં જો હવા લીકેજ હોય તો તે ટાઈટ કરો. જો જરૂરી લાગે તો જાડા ગ્રીસનો ઉપયોગ કરીને ફરીથી દોરી ભરવી.
- ડીલીવરી પાઈપમાં ફીટ કરેલી ગેટ વાલ જો લાઈન ભરો ત્યારે પુરો બંધ અને પંપ ચાલતો હોય ત્યારે પુરો ખુલ્લો રહેતો ન હોય તો રીપેર કરાવો.
- પંપ સવળો જ ફરે છે કે નહી તે તપાસો.
મુશ્કેલી–ર: કયારેક અમુક અથવા બધા ફુવારા ફરતાં જ નથી. આ માટે નીચે વર્ણવેલમાંથી એક અથાવ વધુ ઉપાયોથી આ મુશ્કેલી ટાળી શકાય છે.
- ઓછુ દબાણ ઉત્પન્ન કરેલ જણાય તો પધ્ધતિમાં પુરતુ દબાણ પેદા કરવાના ઉપાયો અજમાવો.
- નોઝલમાં કાંઈ કચરો ભરાઈ ગયેલ હોય તો લાકડાની સળીનો ઉપયોગ કરી દૂર કરવો. આ માટે વાયરના ટૂકડાનો ઉપયોગ કરવો નહી. કારણ કે, નોઝલને નુકસાન થઈ શકે છે.
- ફુવારા કે બેરીંગ્સ બરાબર ફરે છે કે નહી તે તપાસો જો તેમ ન હોય તો તેને ખોલીને સાફ કરો. આ માટે કયારેય ઓઈલ, ગ્રીસ કે કોઈ ઉઝણનો ઉપયોગ કરવો નહી. કારણ કે તે ઉજીત હોય છે.
- બેરીગ્સની નીચે આવેલા વોસર જો ઘસાઈ ગયા હોય અથવા નુકસાન થયેલા હોય તો તે બદલાવી નાખવા
- સ્વીંગ આર્મ બરાબર ફરે છે કે નહીં તે તપાસ કરો અને તેનો સ્પુન જેની સાથે પાણીની પીચકારી અથડાય છે તે વળી ગયો હોય તો તેને સમારકામ કરો.
- સ્વીંગ આર્મની સ્પ્રીંગ નરમ પડી ગઈ હોય તો તે ટાઈટ કરો અથવા જરૂરી લાગે તો બદલાવી નાખવી.
મુશ્કેલી – ૩: કપ્લર અને જોડાણોમાં રબ્બર સીલ રીંગની એવી ડીઝાઈન કરવામાં આવે છે જેથી જયારે પાણીનું દબાણ ઘટે ત્યારે ઓટોમેટીક પાઈપ પાણીથી ખાલી થઈ જાય છે અને પાઈપને બીજી જગ્યાએ તાત્કાલીક ફેરવી શકાય છે. આથી શરૂઆતમાં જયારે પંપ ચાલુ થાય ત્યારે થોડી લીકેજ રહે છે. પણ જયારે પૂરતું દબાણ ઉત્પન્ન થાય ત્યારે જરા પણ લીકેજ રહેતી નથી. આમ છતાં પણ કયારેક લીકેજ થતી હોય તો નીચે પ્રમાણેના એક અથવા વધારે ઉપાયો કરવાથી આ મુશ્કેલી ટાળી શકાય છે.
- કપ્લરના ખાચમાં માટી કે રેતી ભરાયેલ હોય તો તેને સાફ કરો.
- કપ્લરની અંદર ફીટ કરવામાં આવતો પાઈપનો છેડો સાફ કરો અને નુકસાન થવાથી બેડોળ થઈ ગયો હોય તો તેને રીપેર કરો.
- બેન્ડ, ટી, કે રીડયુસર જેવા જોડાણો વ્યવસ્થિત રીતે કપ્લરમાં ફરીથી ફીટ કરવા અને રબ્બર સીલ રીંગ નુકસાન પામેલ જણાય તો બદલાવી નાખવી.
ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિ(Drip Irrigation system)ની જાળવણી કરવી :
1- પંપ શરૂ કર્યા પછી દરરોજ, જ્યારે પ્લાન્ટનું દબાણ સ્થિર હોય, ત્યારે રેતીનું ફિલ્ટર બેકવોશ કરવું જોઈએ અને હાઈડ્રોસાયક્લોન પ્રારંભિક સફાઈ કર્યા પછી, પાણીની ગુણવત્તાના આધારે દર 5-6 કલાકે અથવા સમયાંતરે ફિલ્ટરને સાફ કરવું જોઈએ.
2- ફિલ્ટરને સાફ કર્યા પછી, હેડર એસેમ્બલીના બાયપાસ વાલ્વની મદદથી યોગ્ય દબાણને નિયંત્રિત કરવું જોઈએ. યોગ્ય દબાણે ચાલતા પ્લાન્ટમાંથી પાણી દરેક જગ્યાએ સમાન માત્રામાં ઉપલબ્ધ છે.
3- ફિલ્ડ ઇન્સ્પેક્શન પછી, જો ત્યાં કોઈ ફાટી અથવા લીકેજ હોય, તો તેને તરત જ ઠીક કરો. જો પાઈપ વાંકી કે વળેલી હોય તો તરત જ તેને સીધી કરો.
4- ડ્રીપ પ્લાન્ટના તમામ ડ્રીપરમાંથી પાણી યોગ્ય રીતે પડે છે કે નહીં તેની કાળજી લેવી જોઈએ.
5- ટપક સિંચાઈ પૂરી થયા પછી જોવું જોઈએ કે જમીનનું ધોવાણ વધ્યું છે કે નહીં.
6- ખાતરી કરો કે ટપક યોગ્ય જગ્યાએ છે.
7- લેટરલ/ઈનલાઈન ડોર ખોલો અને અહીંથી 1-2 મિનિટ સુધી પાણીને બહાર આવવા દો.
અમે આશા રાખીએ છીએ કે આ લેખમાં ડ્રીપ ઇરીગેશન સિસ્ટમ(ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિ )અંગે વિગતે(વિસ્તૃત) જાણકારી મળી હશે..! અને તમને તે ગમ્યું જ હશે... જો તમને હજુ પણ તેના વિશે કોઈ પ્રશ્ન હોય તો તમે અમને ટિપ્પણી વિભાગમાં સંદેશ દ્વારા પૂછી શકો છો. અને અમે ચોક્કસપણે તમારા પ્રશ્નનો ટૂંક સમયમાં જવાબ આપીશું. અમે તમને આવી જ રસપ્રદ અને ઉપયોગી માહિતી આપતા રહીશું. અમે આવી જ રસપ્રદ અને ઉપયોગી માહિતી નિરંતર આપના માટે લાવતા રહીશું. આ આર્ટિકલ વાંચવા બદલ આપનો ખુબ ખુબ આભાર...
લેખન સંપાદન : 𝑇ℎ𝑒 𝐾𝑛𝑜𝑤𝑙𝑒𝑑𝑔𝑒 𝑍𝑜𝑛𝑒 ગ્રુપ ( કચ્છ/ગુજરાતનું અગ્રેસર એજ્યુકેશન અને ઇન્ફોર્મેશન ગ્રુપ ) તમે આ આર્ટીકલ 𝑇ℎ𝑒 𝐾𝑛𝑜𝑤𝑙𝑒𝑑𝑔𝑒 𝑍𝑜𝑛𝑒 ગ્રુપ ના માધ્યમથી વાંચી રહ્યા છો. આ આર્ટીકલમાં સમાવિષ્ટ કોઈપણ માહિતી / સામગ્રી / ગણતરીની ચોકસાઈ અથવા વિશ્વસનીયતાની બાંહેધરી નથી. આ માહિતી તમને વિવિધ માધ્યમો એકત્રિત કરીને તમને મોકલવામાં આવી છે. અમારો ઉદ્દેશ ફક્ત નુતન જાણકારી આપના સુધી પહોંચાડવાનો છે, કોઈ પણ ધર્મ કે સમુદાયની લાગણીને ઠેસ પોહ્ચાડવાનો નથી.
આ આર્ટીકલના લખાણની કોપી કરતા પહેલા અમારી લેખિત મંજુરી લેવી જરૂરી છે. 𝑤𝑤𝑤.𝑟𝑘𝑔𝑜𝑦𝑎𝑙𝑐𝑟𝑒𝑎𝑡𝑖𝑜𝑛.𝑏𝑙𝑜𝑔𝑠𝑝𝑜𝑡.𝑐𝑜𝑚
અમારી આ 𝑤𝑤𝑤.𝑟𝑘𝑔𝑜𝑦𝑎𝑙𝑐𝑟𝑒𝑎𝑡𝑖𝑜𝑛.𝑏𝑙𝑜𝑔𝑠𝑝𝑜𝑡.𝑐𝑜𝑚 સાઈડ પરથી શૈક્ષણિક અપડેટ્સ, સરકારી અને ખાનગી નોકરીઓ, સામાન્ય જ્ઞાન, તમામ સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓ, જાણવા જેવું, અજબ-ગજબ, હેલ્થ, રાશિ ભવિષ્ય, રસોઈ, ટેકનોલોજી, હાલના બનાવ, મજેદાર જોક્સ, બોલીવુડ, દેશ-વિદેશ, બ્યુટી ટીપ્સ વગેરેની માહિતી માટે તમારા મોબાઇલમાં નવીનતમ અપડેટ મેળવો. તમારા મોબાઈલ પર નવીનતમ અપડેટ્સ મેળવવા માટે નીચેની લિંક દ્વારા વોટ્સએપ ગ્રુપ 📊 ધ નોલેજ ઝોન 📊 જૂથમાં જોડાઓ. ટેલિગ્રામ ચેનલ પર 📊 𝑇ℎ𝑒 𝐾𝑛𝑜𝑤𝑙𝑒𝑑𝑔𝑒 𝑍𝑜𝑛𝑒 📊 ને પણ સબસ્ક્રાઈબ કરી અમારી સાથે જોડાયેલા રહો.
અમે આવી જ રસપ્રદ અને ઉપયોગી માહિતી અને તમારા માટે લાવતા રહીશું. આ આર્ટિકલ વાંચવા બદલ આપનો આભાર..
Important Notice :
Author: 𝑹.𝑲.𝑮𝑶𝒀𝑨𝑳
Updated on Mrach 19, 2023
Hello Readers, 𝑤𝑤𝑤.𝑟𝑘𝑔𝑜𝑦𝑎𝑙𝑐𝑟𝑒𝑎𝑡𝑖𝑜𝑛.𝑏𝑙𝑜𝑔𝑠𝑝𝑜𝑡.𝑐𝑜𝑚 is a private website/blog and does not represent any government organization, institute or department. Whatever information we have shared here with you has been collected from various official websites of Gujarat government as well as news papers and other websites. When we do any job posting we also verify the job but it is always necessary to do cross verification of the job vacancy manually to prevent fraud in the name of job.
Contact Email : 𝒓𝒂𝒋𝒗𝒂𝒓𝒂𝒍𝒊@𝒈𝒎𝒂𝒊𝒍.𝒄𝒐𝒎
જો તમે તમારા મોબાઈલ પર આવી રસપ્રદ માહિતી મેળવવા માંગતા હોવ તો... તમારે અમારા બ્લોગને ફોલો કરવો જોઈએ જેથી તમને અમારી નવી પોસ્ટ વિશે સૂચના દ્વારા માહિતી મળી શકે. તેમજ તમે અમારી સાથે 𝑇ℎ𝑒 𝐾𝑛𝑜𝑤𝑙𝑒𝑑𝑔𝑒 𝑍𝑜𝑛𝑒 ના WhatsApp ગ્રુપ અને ટેલિગ્રામ ચેનલ દ્વારા કનેક્ટ થઈ શકો છો અને નવીનતમ માહિતી મેળવી શકો છો.
અમે તમને આવી જ રસપ્રદ અને ઉપયોગી માહિતી આપતા રહીશું. આ લેખ વાંચવા બદલ આભાર..
માહિતી ગમી હોય તો તમારા મિત્રો સાથે જરૂર શેર કરજો, શેર કરવા માટે ઉપર બટન આપેલા છે.
